Tổ Bách Trượng : ‘‘Không lầm nhân quả !’’

Lê Anh Chí

__________________________________________

Dàn Bài :

I) Vài nét về Tổ Bách Trượng và thời đại vàng son của Thiền-tông

II) Lược truyện ‘‘Tổ Bách Trượng độ hồ ly’’

III) ‘‘Không lầm nhân quả !’’ và những bản dịch khác

IV) Một số sai biệt nhỏ

V) Bậc đại tu hành có còn chịu luật nhân quả không?

VI) Bậc đại tu hành có còn rơi vào nhân quả không?

1) Người đắc đạo có còn rơi vào nhân quả không?

a) Nghiệp báo từ bao nhiêu kiếp trước đem lại

b) Nghiệp từ khi đắc đạo

_Thân , Khẩu, Ý nghiệp ; tác ý và không tác ý

_Pháp thí

_Gia tài thiện nghiệp kếch sù

2) Bậc đại tu hành có còn rơi vào nhân quả không?

( Còn Tiếp )

__________________________________________

Tổ Bách Trượng

Có người bách bộ xuyên dương

Có sư Bách Trượng tâm vương hiển bày

Chồn tinh cũng đến học thầy

‘‘Không lầm nhân quả !’’ khéo tầy, khéo phân . . .

( Lê Anh Chí )

I) Vài nét về Tổ Bách Trượng và thời đại vàng son của Thiền-tông

Mã Tổ có nhiều đệ tử lỗi lạc (Mã Tổ là học trò Hoài Nhượng, Hoài Nhượng là đệ tử của Lục Tổ), trong đó có bốn vị nổi tiếng nhất :

_Nam Tuyền Phổ Nguyện

_Bách Trượng Hoài Hải

_Huệ Hải Đại Châu

_cư sĩ Bàng Long Uẩn

Thời đại của những vị này là thời cực thịnh của Thiền Tông.

a) Tổ Nam Tuyền Phổ Nguyện có danh vọng rất lớn, và cũng là người bị ‘sử gia’ Tông Giám (1257) buộc tội nói dối : đã "sáng tác" ra bài kệ, rồi lừa dối chúng sinh bảo đó là của Tổ Đạt Ma.

(Bài kệ của Tổ Đạt Ma

Ngoài giáo truyền riêng

Chẳng lập văn tự

Trực Chỉ Chân Tâm / Trực Chỉ MINH Tâm

Kiến Tánh Thành Phật

( xem bài Trực Chỉ. . . MINH Tâm ! ))

Sự thực thì Nam Tuyền Phổ Nguyện chẳng dại gì mà phạm tội Đại Vọng Ngữ, nếu Tổ có sáng tác ra bài kệ nào thì cứ nói ra là của mình. Xem bài :

Ngũ Tổ và bài kệ của Tổ Đạt Ma

Lục Tổ và bài kệ của Tổ Đạt Ma

Tổ Đạt Ma và bài kệ của Tổ Đạt Ma

b) Thiền-sư Huệ Hải Đại Châu để lại cho đời cuốn "Đốn Ngộ Nhập Đạo Yếu Môn". Cuốn ngữ lục này kiến giải sâu xa, lý luận biến ảo dị kỳ và cũng là cuốn "Trực Chỉ" của Thiền Tông.

Xem Thiền Đốn Ngộ, dịch giả Thích Thanh Từ.

c) Bàng cư sĩ còn được tôn vinh là Tương Dương Bàng Đại Sĩ.

Bàng cư sĩ vừa là học trò Mã Tổ vừa là học trò Thạch Đầu. Cũng nên nói : Thạch Đầu cùng giảng đạo đồng thời với Mã Tổ, nhưng chính ra Thạch Đầu là sư thúc của Mã Tổ. Thạch Đầu là học trò của Lục Tổ, khi Lục Tổ viên tịch thì Thạch Đầu mới là một sa di . . .

d) Vân phong của Tổ Bách Trượng là:

Tâm Tánh vô nhiễm

Vốn tự viên thành

Tổ Bách Trượng là người đã đặt ra ‘Bách Trượng Thanh qui’, tòng lâm của Thiền-tông từ đó đến nay vẫn theo qui chế này.

II) Lược truyện ‘‘Tổ Bách Trượng độ hồ ly’’

Lược truyện ‘‘Tổ Bách Trượng độ hồ ly’’ :

Mỗi ngày Sư (Bách Trượng ) thăng tòa thường có một cụ già theo chúng nghe pháp. Một hôm mọi người giải tán rồi mà cụ không đi. Sư mới hỏi

"Ông còn muốn hỏi gì ?".

Cụ già đáp :

"Tôi chẳng phải thân người. Đời trước tôi vốn làm trụ trì. Có người tham học hỏi tôi : "Bậc đại tu hành có còn rơi vào nhân quả không?". Tôi đáp :‘‘Không rơi nhân quả’’ ("Bất lạc nhân quả"), nên bị đọa làm thân Dã Hồ tinh (chồn) đã năm trăm năm. Nay xin Hòa Thượng từ bi chỉ dạy để tôi được giải thoát thân chồn.

Sư nói : "Ông hỏi lại ta ".

Cụ già bèn hỏi : " Bậc đại tu hành có còn rơi vào nhân quả không?".

Sư nói : ‘‘Không lầm nhân quả !’’

Cụ già bèn đảnh lễ và thưa rằng : "Nay nương đại ngôn của Hòa Thượng, tôi đã siêu thoát thân Dã Hồ, tôi ở hang sau núi, xin Hòa Thượng lấy lễ tống táng theo nhà sư cho".

III) ‘‘Không lầm nhân quả !’’ và những bản dịch khác

Tổ Bách Trượng nói : ‘‘Không lầm nhân quả !’’ Nguyên văn câu chữ Hán là ‘‘Bất muội nhân quả !’’ HT Thanh Từ dịch là‘‘Không lầm nhân quả !’’, vào đầu thập niên 1970, trong cuốn Thiền Đốn Ngộ

1) Dịch là ‘‘Không lầm nhân quả !’’ thì quá đúng rồi !

2) Vào thập niên 1990, cố HT Duy Lực dịch là ‘‘nhân quả rõ ràng !’’. Dịch như vậy, thì không đúng lắm.

(cố HT Duy Lực thiền lý cao thâm, nhưng vì là gốc người Hoa, nên đôi khi cách hành văn chữ Việt không được chỉnh)

3) Tệ hại nhất là có một bản dịch Anh Ngữ hoàn toàn sai, người Việt lại học sách chữ Anh và dịch lại ra tiếng Việt là :

_Kẻ giác ngộ vẫn còn chịu luật nhân quả

Dịch như vậy thì SAI Bét , chẳng có gì là ‘‘Bất muội nhân quả!’’, lại mất đi hết sắc thái chuyển ngữ của Thiền-tông !

IV) Một số sai biệt nhỏ

1) Câu chuyện trên có một số sai biệt nhỏ khi được kể ở nơi khác :

_có chỗ nói rằng ông già chồn là ‘Bậc đại tu hành’ thời Phật Ca Diếp

_có chỗ nói rằng ông già chồn đã bị đọa thân chồn 500 kiếp

2) Có những sai biệt như vậy, vì Ngữ Lục của các tổ sư không do các Tổ tự viết ra, mà do các đệ tử, đồ tôn _có khi đến mấy đời sau viết ra, nên người ta nhớ khác nhau đi .

3) Điều chính yếu là những câu :

_"Bậc đại tu hành có còn rơi vào nhân quả không?".

_‘‘Không rơi nhân quả’’ ("Bất lạc nhân quả")

_vì trả lời như vậy nên bị đọa làm thân Dã Hồ

_Tổ Bách Trượng nói : ‘‘Không lầm nhân quả !’’ (‘‘Bất muội nhân quả !’’)

Còn những chuyện 500 năm, 500 kiếp chồn, thời Phật Ca Diếp ( ?) không quan trọng, mỗi người nhớ một khác.

4) Câu chuyện trên , ngoài ra, thường được kể với câu :

_Cụ già nghe xong lời Sư, thì đại ngộ

Tôi bỏ câu này, vì

_Cụ già xin chỉ dạy để được giải thoát thân chồn

_Lời của Tổ Bách Trượng là để giải thoát thân chồn cho cụ già, nào phải để dạy Kiến Tánh

_Đối với tôi, ‘đại ngộ’ chỉ dùng cho sự Kiến Tánh

_Trong Ngữ Lục, người đời sau (người viết Ngữ Lục) thường hay lạm dụng chữ ‘đại ngộ’

V) Bậc đại tu hành có còn chịu luật nhân quả không?

Câu hỏi "Bậc đại tu hành có còn rơi vào nhân quả không?" có hai điều tế nhị.

Điều tế nhị thứ nhất là câu hỏi liên quan đến "Bậc đại tu hành" chớ chẳng phải người đắc đạo. ( Sẽ nói đến Điều tế nhị thứ hai ở phần sau).

Ta giải đáp một phần câu hỏi bằng cách trả lời hai câu sau :

1) Người đắc đạo có còn chịu luật nhân quả không?

Người đắc đạo chắc chắn còn chịu luật nhân quả : đắc đạo rồi, nghiệp báo từ bao nhiêu kiếp trước vẫn có thể kéo đến.

Ví dụ rõ ràng nhất là ngài Mục Kiền Liên, đắc A La Hán, có thần thông đệ nhất ; 40 năm sau khi đắc đạo , bị một bọn côn đồ giết chết _nghiệp báo xảy đến, dù có thần thông đệ nhất cũng không tránh được !

Ngay đến Đức Như Lai cũng có bệnh tật, cũng có quả báo nhức đầu 3 ngày, khi vua Lưu Ly đánh giòng họ Thích . . .

Trên đây là nói về sự. Còn về tâm người đắc đạo thì thì sự nhận lãnh nghiệp báo có khác với người thường.

2) Bậc đại tu hành có còn chịu luật nhân quả không?

Bậc đại tu hành thì có thể đã đắc đạo hoặc chưa đắc đạo.

Một khi người đắc đạo chắc chắn còn chịu luật nhân quả, thì bậc đại tu hành chắc chắn còn chịu luật nhân quả

VI) Bậc đại tu hành có còn rơi vào nhân quả không?

Câu hỏi "Bậc đại tu hành có còn rơi vào nhân quả không?" có hai điều tế nhị. Điều tế nhị thứ nhất đã nói ở trên .

Điều tế nhị thứ nhì là ‘rơi vào nhân quả’ có khác với ‘chịu luật nhân quả’ : ‘rơi vào nhân quả’ có tính cách tích cực, còn ‘chịu luật nhân quả’ có tính cách thụ động.

Ta lại giải quyết bằng cách trả lời hai câu sau :

1) Người đắc đạo có còn rơi vào nhân quả không?

a) Nghiệp báo từ bao nhiêu kiếp trước đem lại

Ta đã biết người đắc đạo chắc chắn còn chịu luật nhân quả. Với Nghiệp báo từ bao nhiêu kiếp trước đem lại, thì chẳng có cách gì tránh được. Chỉ có tâm người đắc đạo thì sự nhận lãnh nghiệp báo có khác với người thường

b) Nghiệp từ khi đắc đạo

Người đắc đạo chắc chắn còn chịu luật nhân quả. Và sau khi đắc đạo thì dù muốn dù không cũng tạo nghiệp.

_Nghiệp có ba : Thân , Khẩu, Ý nghiệp

_Nghiệp lại có ba : Thiện , ác, không thiện không ác

_Nghiệp có hai : nghiệp do tác ý và không tác ý

Hầu hết các Nghiệp tạo ra bởi người đắc đạo đều là thiện. Tại sao là hầu hết mà không là tất cả ? Vì có một số chuyện người ta hành động theo qui ước thế gian có thể gây Nghiệp không thiện. Ví dụ : ra ngoài đường, gặp người quen hỏi ‘‘mạnh khoẻ ?’’ Trả lời ‘‘Khoẻ’’ , trong khi trong người không khoẻ ; như vậy là nói dối rồi ! Cái dối này là nghiệp rất nhẹ, gần như là không Nghiệp, vì trả lời như vậy là theo qui ước thế gian , chẳng phải thật sự là nói dối ( chẳng lẽ gặp nhau có một phút, mà níu kéo, kể lể bệnh tình của mình)

Hầu hết các Nghiệp tạo ra bởi người đắc đạo đều là thiện, bởi vì người đắc đạo ít nhất cũng giữ ngũ giới.

Còn không tác ý thì sao ? Làm ác mà không có ý làm ác , thì vẫn có nghiệp dù Nghiệp nhẹ hơn khi tác ý nhiều. Như tội ngộ sát là Nghiệp nhẹ còn tác ý giết người thì Nghiệp rất nặng (Phật nói, trong Thân , Khẩu, Ý nghiệp, Nghiệp của ý là nặng nhất)

Đó là vô tình hay cố ý làm ác. Còn làm việc thiện thì khác. làm việc thiện mà không tác ý ‘‘ta đang làm việc thiện’’ hoặc ‘‘ta làm việc thiện này để . . .’’, chỉ làm một cách tự nhiên như thở ra, thở vào , thì lại có công đức vô lượng. Như trong kinh Kim Cang, Phật nói ‘không trụ vào đâu cả’ mà bố thí có công đức vô lượng.

Có xác suất là người đắc đạo làm thiện một cách ‘không trụ’ và do đó tạo nên công đức rất lớn lao.

Nghiệp đặc biệt của người đắc đạo là pháp thí. Trong các bố thí thì Pháp thí là lớn nhất, mà người đắc đạo giảng pháp đúng và hay hơn người thường _nhờ có sự thực chứng. Do đó thiện nghiệp này của người đắc đạo cũng rất lớn

Tóm lại, từ khi đắc đạo đến khi tạ thế người đắc đạo đã tạo nên một Gia tài thiện nghiệp kếch sù. Sau khi đắc đạo thì dù muốn dù không cũng tạo nghiệp, ( Thiện Nghiệp cũng là Nghiệp).

(Gia tài thiện nghiệp kếch sù , khi tạ thế, không bắt buộc phải xài liền _giống như để tiền trong nhà băng, muốn xài thì mới xài. Một ngày nào đó, một tỉ năm nữa chẳng hạn, nếu người đắc đạo muốn trở lại hành đạo Bồ Tát, thì lúc ấy có thể tùy tiện dùng cái gia tài đó)

2) Bậc đại tu hành có còn rơi vào nhân quả không?

Có hai trường hợp :

a) Nếu Bậc đại tu hành đã đắc đạo

ta trở về với trường hợp 1) ở trên

b) Nếu Bậc đại tu hành chưa đắc đạo

Bậc đại tu hành chưa đắc đạo có thể có đủ ‘tài năng’, đức độ để tránh rơi vào nhân quả không?

_Nghiệp báo từ bao nhiêu kiếp trước đem lại : bắt buộc phải nhận lãnh

_Nghiệp báo từ ngày là ‘Bậc đại tu hành’ : ngay người đắc đạo dù muốn dù không cũng tạo nghiệp, Thiện Nghiệp. Bậc đại tu hành chưa đắc đạo không biết ‘tài năng’, đức độ, như thế nào ? Có lẽ phải xét đoán từng trường hợp riêng. Xác suất 80 % là Bậc đại tu hành chưa đắc đạo có thể, song song với Thiện Nghiệp, tạo ác nghiệp, như giảng đạo sai chẳng hạn . . .

( Còn Tiếp )

*

*

* Lê Anh Chí *.

_____________

Kinh sách tham khảo

Kinh :

Kinh Đại Bát Niết Bàn, dịch giả Thích Trí Tịnh

Đại Thừa Kim Cang Kinh Luận

Cuộc đời Đức Phật (Trích dẫn Kinh), dịch giả Thích Trung Quán

Kinh Trường A Hàm, dịch giả Thích Thiện Siêu

Kinh Kim Cang, dịch giả Đoàn Trung Còn

Kinh Kim Cang, dịch giả Thích Trí Tịnh

Kinh Kim Cang và Chánh Pháp chưa từng có, dịch và chú giải : Thích Huyền Vi

Kinh Kim Cang, dịch giả Thích Duy Lực

Ngữ Lục (đến đời Lục Tổ):

Sáu cửa Thiếu Thất, Đạt Ma Sư Tổ, dịch giả Trúc Thiên

Luận Tối Thượng Thừa , Ngũ Tổ, dịch giả Thích Thanh Từ

Kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ, dịch giả Thích Minh Trực

Kinh Pháp Bảo Đàn, Lục Tổ, dịch giả Thích Duy Lực

Chứng Đạo Ca, Huyền Giác, dịch giả Trúc Thiên

Ngữ Lục (sau đời Lục Tổ):

Bá Trượng Ngữ Lục, dịch giả Thích Duy Lực

Truyền Tâm Pháp Yếu, Hoàng Bá, dịch giả Thích Duy Lực

Cội nguồn truyền thừa và phương pháp tu trì của thiền tông, Nguyệt Khê, dịch giả Mai Phúc Hiền

Chơn tâm trực thuyết, Phổ Chiếu

Lâm Tế Ngữ Lục

Thiền Đốn Ngộ, nhiều tác giả : Huyền Giác, Huệ Hải, Thạch Thành Kim, Oánh Sơn, Hư Vân; dịch giả Thích Thanh Từ

Tọa Thiền Luận, Đại Giác, dịch giả Như Hạnh

Tu tâm quyết, Phổ Chiếu

Sách :

Tứ Diệu Đế, Thích Thiện Hoa

Thiền Sư Việt Nam, Thích Thanh Từ

Tổ Thiền Tông, Thích Thanh Từ

Cao Tăng Dị Truyện, Hạnh Huệ biên dịch

Thiền Luận, Tập Thượng . Suzuki, dịch giả Trúc Thiên

*

*

Trang Nhà Kiến Tánh www.kientanh.com

-------------------------------------------------------

* Trang Chính * M ụ c L ụ c * Đoản Luận * Thơ *

------------------------------------------------------------------------------

* Hộp Thư * Nối kết Trang Nhà Phật Pháp Việt Nam * Nối kết Văn Học *

------------------------------------------------------------------------------

Bài mới Kiến Tánh * Bài mới Trang LêAnhChí *

--------------------------------------------------